پیرو بازدیدهای بهداشتی و ارگونومی صورت گرفته در ایستگاه کاری جرثقیل سقفی پالایشگاه در مجتمع مس سرچشمه ارزیابی پوسچر نهایی روش RULA نشان داد که در ایستگاه کاری مذکور ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی در شاغلین بالاست.
لذا به منظور صیانت نیروی انسانی و تداوم تولید نیاز بود تا تغییرات و مداخله ارگونومیک در این ایستگاه کاری صورت گیرد. پس از مطلاعات فزونتر، تصمیم به طراحی مجدد ایستگاه کاری جرثقیل سقفی بر اساس استانداردهای موجود و با استفاده از نرم فزار اتوکد گرفته شد.
استاندارد ملی شماره 4379 در مورد جرثقیل دروازه ای نیمه دورازه ای بازویی و بازویی گردان و استاندارد ملی شماره 6313- با موضوع مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسور- قسمت اول- آسانسورهای برقی، برای طراحی مجدد کابین جرثقیل مورد استفاده قرار گرفت.
در نهایت پس از طراحی مجدد و ساخت و نصب کابین و متعلقات آن و تجهیزات درونی جرثقیل ارزیابی مجدد پوسچر با استفاده از نرم افزار RULA صورت گرفت تا امتیاز نهایی پس از طراحی مجدد جهت تعیین بهبود وضعیت پوسچر فرد شاغل در ایستگاه کاری صورت پذیرد.
استانداردهای ارگونومیکی لازم برای طراحی ایستگاه کار از قبیل وضعیت سر وگردن، زاویه های پشتی صندلی، خط طبیعی منظر، کاهش میزان ارتعاشات منتقله به کابین جرثقیل، و روشنایی و کنتراست لازم در کابین جرثقیل بر اساس استاندادرهای موجود مورد توجه قرار گرفت. به منظور اندازه گیری ارتعاش تمام بدن از دستگاه ارتعاش سنج 4447 کمپانی B&K استفاده گردید.
یافته ها:
یافته های حاصل از ارزیابی پوسچر با استفاده از نرم افزار RULA قبل از طراحی مجدد ایستگاه کار نشان داد که پوسچر فرد شاغل در ایستگاه کاری جرثقیل سقفی در سطح اولویت اقدامات اصلاحی 7 بوده و در این شرایط نیاز به مطلاعه فزونتر، ایجاد تغییرات و مداخله ارگونومیک در اسرع وقت است.
یافته های حاصل از ارزیابی پوسچر را قبل از طراحی مجدد ایستگاه کار نشان میدهد و جدول 1 نشان دهنده اولویت اقدامات اصلاحی تشریح شده در روش RULA است.
به منظور بهبود وضعیت های بدنی کاربران، تغییرات مهندسی و ارگونومیکی لازم بر روی ایستگاه کاری انجام گرفت.
بدین منظور، با استفاده از نررم افرزار اتوکرد طراحری لازم صرورت پرذیرفت. نترایج طراحیهای انجام یافته با استفاده از استانداردهای موجود و نرم افزار اتوکد را برای ایستگاه کاری جرثقیرل سقفی نشان میدهد.
به منظور آنالیز تنش و تعیین بار استاتیکی قابل تحمل توسط کابین جرثقیل از نرم افزار ABAQUS در ساختاری سه بعدی استفاده شد و نتایج نشان داد که میزان تحمل تنش و بار استاتیکی کابین طراحی شده در محدوده استانداردهای موجود است.
خروجی حاصل از مدلسازی آنلایز تنش بر روی کابین و شرایط مرزی گیر را در نقاط سوراخکاری شده نشان میدهد.
به منظور اعملا نیرو و بررسی تغییر شکل احتملای سازه، خواصی از قبیل چگلای، تنش تسلیم، مدول یانگ و ... وارد نرم افزار شد. پس از اعملا شتاب گرانش، نرم افزار با استفاده از چگلای و حجم نیروی اعملای را به صورت اتوماتیک محاسبه میکند.
نتایج اندازه گیری ارتعاش قبل و بعد از طراحی ارگونومیک و کاربرد تجهیزات کنترل کننده ارتعاش نشان داد که مقادیر شتاب اندازهگیری شده از 1/9 متر بر مجذور ثانیه به 1/54 متر بر مجذور ثانیه کاهش یافته است.
نتایج ارزیابی پوسچر پس از طراحی مجدد ایستگاه کاری نشان داد که امتیاز نهایی RULA به سطح 3 کاهش یافته است که نشان از بهبود وضعیت پوسچر پس از طراحی ارگونومیک ایستگاه کار است. شکل 6 نتایج ارزیابی پوسچر را پس از طراحی مجدد ایستگاه کار نشان میدهد.
نتایج ارزیابی پوسچر به روش RULA قبل از طراحی ارگونومیک ایستگاه کار نشان داد که گردن فرد شاغل در کابین جرثقیل برای ساعات طولانی بصورت خمیده با زاویه بیش از ˚21 بوده است.
مچ دست کارگر با زاویهای بیش از ˚15 به طرفین خم میشده است و زاویه پیچش و خمش تنه بین ˚60-20 بوده است که نشان از نامطلوب بودن وضعیت بدنی شاغل در این ایستگاه کاری است که میتواند به عنوان ریسک فاکتوری برای بروز اختلالات اسکلتی و عضلانی مطرح باشد.
نتایج مطالعه انجام شده بر روی اپراتورهای جرثقیل در سه بندر از بنادر مهم اروپا نشان داد که وضعیت بدنی اپراتورهای جرثقیل در هنگام کار در این ایستگاه های کاری در وضعیت مطلوبی قرار نداشته است.
نتایج آنلایز پوسچر پس از طراحی ارگونومیک ایستگاه کار نشان داد که وضعیت قرارگیری گردن، تنه، بازوها، و مچ با تغییرات ایجاد شده در محیط کار بهبود یافته و امتیاز نهایی از 7 به 3 تقلیل یافته است که نشان از بهبود وضعیت ارگونومیک محیط کار پس از طراحی مجدد ایستگاه کار بوده است.
نتایج مطلاعه چوبینه و همکاران نشان 11 داد که مداخله ارگونومیک در محیط کار قلایبافی پس از ارزیابی پوسچر به روش RULA سبب بهبود وضعیت قرارگیری اندامهایی مانند گردن، تنه و پاها شده است.
همچنین شاغلین پس از مداخله ارگونومیک از وضعیت کاری حاصل احساس رضایت داشتند.
نتایج آنلایز و شبیه سازی تنش و کرنش وارده به کابین جرثقیل نشان داد که بیشترین میزان تنش به پروفیل بالایی جرثقیل وارد میشود اما کابین در برابر بارگذاری پایدار و تنها تغییر شکل ناچیزی در اثر تنش در نقاط سوراخکاری دیده میشود.
با افزایش ضخامت پروفیل در نقاط سوراخکاری این نقص برطرف گردیده و پس از آنلایز مجدد کاهش تنش در این ناحیه مشاهده گردید. نتایج مطلاعه Burdorf نشان داده است که ارتعاشات کنترل نشده در کابین جرثقیل سبب ایجاد آسیبهایی مانند کمر درد در شاغلین میگردد.
نتایج این مطلاعه پیشنهاد نموده است که شاغلین دارای پیشینه کمر درد به عنوان اپراتور جرثقیل بکار گرفته نشوند.
در مطلاعه حاضر برای کاهش ارتعاشات وارده به بدن، کابین جرثقیل به ایزولاتورهای صفحهای در کف کابین استفاده گردید. هچنین صندلی مورد استفاده در کابین مجهز به ابزار کنترل شوک ارتعاشی گردید و این کنترلها سبب شد که میزان ارتعاش وارد شده به بدن از محدوده بالاتر از حد مجاز مواجه ه )1/9 متر بر مجذور ثانیه( به محدود مجاز مواجه ه برای هشت ساعت فعلایت روزانه کاهش یابد )1/54 متر بر مجذور ثانیه( که این کاهش سبب گردید که ارتعاش وارده به تمام بدن در محدوده استاندارد توصیه شده برای هشت ساعت فعلایت یعنی 1/58 متر بر مجذور ثانیه باشد.
نتیجه گیری:
1-طراحی ارگونومیک ایستگاه کار سبب بهبود وضعیت بدنی شاغلین در حین انجام کار میگردد.
2-با کمک روشهای ارزیابی پوسچر میزان بهبود وضعیت قرارگیری شاغلین قبل و بعد از مداخله ارگونومیک امکانپذیر است.
3-با کمک تجهیزات کنترل ارتعاش میزان ارتعاش وارده به بدن شاغلین در کابین جرثقیل به حدود مجاز مواجه شغلی کاهش مییابد.
4-نتایج آرمون تنش نشاندهنده پایداری سازه در برابر تنشهای حاصل از نیروی وزن و شتاب اولیه است.
5-استفاده از نرم افزارهای مهندسی در شبیه سازیها و طراحی های ایستگاه های کاری در جهت بهبود وضعیت ارگونومیکی ایستگاه های کار و پیشگیری از اختلالات اسکلتی –عضلانی و تعمیرات جرثقیل سودمند است